غذاهای مضر برای دندان ها و راه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان

غذاهای مضر برای دندان و چگونه از پوسیدگی دندان جلوگیری کنیم؟

پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن مرتبط با مصرف مواد غذایی است و در دو دهه گذشته، شیوع و شدت آن در کشورهای در حال توسعه به‌ویژه در میان کودکان افزایش چشمگیری داشته است. پوسیدگی دندان نتیجه تعامل عوامل متعددی از جمله رژیم غذایی، بهداشت دهان، دندان و عادات مصرفی است. با وجود پیشرفت‌های اخیر در علم دندانپزشکی، دندان‌های دچار پوسیدگی حتی پس از درمان، هرگز به حالت اولیه و طبیعی خود باز نمی‌گردند و بازیابی عملکرد بافت طبیعی امکان‌پذیر نیست. از این رو، پیشگیری مهم‌ترین راه مقابله با این بیماری محسوب می‌شود.

تأثیر مواد غذایی بر پوسیدگی دندان

مواد غذایی مصرفی ما نقش بسیار مهمی در سلامت دندان‌ها دارند. برخی مواد غذایی به دلیل محتوای قندی، اسیدی، یا چسبندگی بالا می‌توانند به دندان‌ها آسیب وارد کنند و منجر به پوسیدگی شوند.

1. مواد قندی و شیرینی‌ها

قند و شکر به‌ویژه ساکارز، از مهم‌ترین عوامل پوسیدگی‌زا در دندان‌ها هستند. ساکارز به راحتی در دهان به اسید تبدیل می‌شود و این اسید می‌تواند به مینای دندان حمله کند و آن را تخریب کند. مصرف مداوم و بیش از حد مواد قندی، از جمله شیرینی‌ها، کیک‌ها، شکلات‌ها، و آب‌نبات‌ها، به‌ویژه آنهایی که چسبناک هستند، می‌تواند باعث افزایش احتمال پوسیدگی شود. شیرینی‌های چسبناک مانند کارامل و تافی به سطح دندان‌ها می‌چسبند و به سختی از بین دندان‌ها پاک می‌شوند. این مواد برای مدت طولانی در دهان باقی می‌مانند و باعث می‌شوند که باکتری‌ها قند را به اسید تبدیل کنند، که این اسیدها به مینای دندان حمله کرده و آن را تخریب می‌کنند. بعد از مصرف مواد غذايي بخصوص مواد قندي، pHبزاق دهان پايين مي­آيد كه يك عامل موثر در ايجاد پوسيدگي دنداني است. حال اگر مواد غذايي با دفعات زياد وارد دهان شوند، بزاق دهان فرصت نمي­يابد كه به pH نرمال بازگردد و در نتيجه احتمال ايجاد پوسيدگي دندان افزايش مي­يابد بنابراين تكرر بالاي مصرف ميان وعده ها مي­تواند عامل موثري در ايجاد پوسيدگي دنداني باشد.

2. مواد نشاسته‌ای

مواد غذایی نشاسته‌ای مانند نان‌های نرم، چیپس‌های سیب‌زمینی، و کراکرها نیز می‌توانند بین دندان‌ها گیر کنند و باعث پوسیدگی شوند. این مواد در دهان به قند تبدیل می‌شوند و این قندها با پلاک‌ها تماس پیدا کرده و اسید تولید می‌کنند. این اسیدها می‌توانند به مینای دندان حمله کنند و آن را تخریب کنند. مصرف مکرر این مواد غذایی، به‌ویژه به صورت میان وعده‌های بی‌برنامه و بدون مسواک زدن، خطر پوسیدگی را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

3. نوشیدنی‌های گازدار

نوشیدنی‌های گازدار مانند نوشابه‌ها و برخی از نوشیدنی‌های انرژی‌زا، حاوی مقدار زیادی قند افزوده و اسیدهای مضر مانند اسید فسفریک و اسید سیتریک هستند. این مواد اسیدی می‌توانند مینای دندان را ضعیف کنند و به تخریب آن کمک کنند. علاوه بر این، مصرف مکرر نوشیدنی‌های گازدار باعث کاهش pH بزاق دهان می‌شود، که این خود عاملی برای افزایش خطر پوسیدگی دندان است.

4. مواد غذایی و نوشیدنی‌های حاوی اسید

علاوه بر نوشابه‌ها، سایر نوشیدنی‌ها و مواد غذایی اسیدی مانند آب‌لیمو، مرکبات و سرکه نیز می‌توانند به دندان‌ها آسیب برسانند. اسید موجود در این مواد می‌تواند به مینای دندان آسیب برساند و باعث سایش و ضعف آن شود. مصرف مکرر این مواد غذایی می‌تواند سطح دندان‌ها را نرم کرده و آنها را مستعد به پوسیدگی کند.

5. مواد غذایی چرب

مواد غذایی چرب می‌توانند به سطح دندان‌ها بچسبند و به راحتی شسته نشوند. این مواد غذایی نه تنها به دلیل چسبندگی خود بلکه به دلیل طولانی ماندن در دهان و تماس طولانی با دندان‌ها، به افزایش احتمال پوسیدگی کمک می‌کنند. مصرف مداوم این مواد غذایی بدون شستشوی منظم دندان‌ها می‌تواند به تجمع پلاک‌ها و باکتری‌ها کمک کرده و باعث تخریب دندان‌ها شود.

راهکارهای کاهش خطر پوسیدگی دندان

برای کاهش خطر پوسیدگی دندان ناشی از مصرف مواد غذایی، اقدامات زیر توصیه می‌شود:

1. مصرف غذاهای شیرین همراه با وعده‌های غذایی: در طول وعده‌های غذایی، دهان شما بزاق بیشتری تولید می‌کند که به کاهش اثر تولید اسید و شستشوی تکه‌های غذا از دهان کمک می‌کند.
2. محدود کردن میان وعده‌ها: اگر میان وعده‌ای مصرف می‌کنید، گزینه‌ای مغذی انتخاب کنید و به جویدن آدامس بدون قند برای افزایش جریان بزاق و شستشوی غذا و اسید فکر کنید.
3. نوشیدن آب بیشتر: آب حاوی فلوراید می‌تواند به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک کند. اگر از آب بطری استفاده می‌کنید، برچسب آن را برای محتوای فلوراید بررسی کنید.
4. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم: دو بار در روز مسواک بزنید و حداقل یک ‌بار در روز از نخ دندان استفاده کنید تا پلاک‌ها و ذرات غذایی را که ممکن است در دهان باقی مانده باشند، از بین ببرید.

با رعایت این نکات و آگاهی از تأثیر مواد غذایی بر دندان‌ها، می‌توانید سلامت دهان و دندان خود را بهبود بخشید و از پوسیدگی دندان جلوگیری کنید.